W prawie polskim dziedziczenie ustawowe regulowane jest przez Kodeks cywilny oraz ustawę o spadkach i darowiznach. Zgodnie z przepisami kodeksu, dziedziczenie ustawowe zachodzi w przypadku, gdy nie został sporządzony testament przez spadkodawcę, albo gdy testament jest nieważny lub nie obejmuje całego majątku. Dziedziczenie ustawowe określa, kto staje się spadkobiercą i w jakiej kolejności.
Kolejność dziedziczenia ustawowego jest następująca:
- W pierwszej kolejności dziedziczy małżonek oraz potomkowie spadkodawcy (dzieci, wnuki itd.). Jeśli któregoś z potomków nie ma, jego udział przypada do spadkobierców z tej samej grupy stopni pokrewieństwa.
- Jeśli spadkodawca nie pozostawił potomków, dziedziczą rodzice spadkodawcy lub ich zstępni (np. dziadkowie), jeśli żyją.
- Jeśli nie ma ani potomków ani rodziców ani ich zstępnych, dziedziczą małżonek spadkodawcy oraz jego wstępni (np. teściowie), jeśli żyją.
- Jeśli spadkodawca nie pozostawił potomków, rodziców, małżonka ani ich zstępnych, dziedziczą rodzeństwo spadkodawcy oraz ich potomkowie.
- Jeśli również nie ma rodzeństwa ani ich potomków, dziedziczą inni krewni spadkodawcy, tak zwani krewni boczni.
- Jeśli nie ma w ogóle krewnych, którzy mieliby prawo dziedziczyć na podstawie ustawy, majątek spadkowy może przypaść Skarbowi Państwa.
Dziedziczenie ustawowe w polskim prawie reguluje wiele szczegółowych kwestii, takich jak np. dziedziczenie z dobrodziejstwem inwentarza, dziedziczenie jedynie połowy spadku oraz wyłączenie spadkobiercy z dziedziczenia ze względu na określone przyczyny (wydziedziczenie).
Po uzyskaniu spadku, czyli formalnie po otwarciu spadku przez sąd, istnieje kilka formalności, które muszą być wykonane:
- Zgłoszenie spadku - spadkobierca powinien zgłosić fakt nabycia spadku do sądu rejonowego właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Zgłoszenie to powinno zawierać informacje dotyczące spadkobiercy lub spadkobierców, spadku oraz ewentualnych długów i zobowiązań spadkodawcy.
- Otwarcie spadku - sąd po otrzymaniu zgłoszenia otwiera spadek i wydaje postanowienie o dziedziczeniu. Jest to moment, w którym formalnie staje się wiadomo, kto jest spadkobiercą i jakie składniki składają się na spadek.
- Inwentaryzacja majątku – spadkobierca lub wykonawca testamentu mogą być zobowiązani do przeprowadzenia inwentaryzacji majątku spadkowego. Jest to proces ustalania i ewidencjonowania aktywów i pasywów spadkodawcy.
- Zapłata podatków od spadku - w Polsce spadkobiercy muszą uiścić podatek od spadku. Podatek ten naliczany jest od wartości majątku spadkowego pomniejszonego o długi i zobowiązania. Istnieją jednak określone przypadki zwolnienia z tego podatku, na przykład w przypadku dziedziczenia przez małżonka lub w linii prostej (np. dzieci).
- Aktualizacja dokumentów - po uzyskaniu spadku warto zaktualizować dokumenty takie jak księgi wieczyste (aby odzwierciedlały one nową sytuację prawno-spadkową), rachunki bankowe, umowy z dostawcami mediów.
- Rozporządzenie majątkiem - spadkobiercy lub wykonawca testamentu muszą podjąć decyzje co do rozporządzenia majątkiem spadkowym. Mogą go podzielić zgodnie z ustawą lub zapisami testamentu, sprzedać lub przenieść na innych spadkobierców.
- Zakończenie postępowania - po wykonaniu wszystkich formalności związanych z dziedziczeniem, postępowanie spadkowe zostaje zakończone. Sąd wydaje postanowienie kończące postępowanie, potwierdzając przebieg dziedziczenia oraz zakończenie sprawy.
Prawo dopuszcza również odrzucenie spadku co oznacza, że spadkobierca odmawia przyjęcia spadku po zmarłej osobie. Jest to decyzja podejmowana z różnych powodów, na przykład ze względu na obciążenia długami, które mogłyby być przeniesione na spadkobiercę, brak zainteresowania dziedziczeniem, obecność konfliktów rodzinnych, czy też dla ochrony własnych interesów finansowych.
W przypadku odrzucenia spadku, osoba dziedzicząca musi złożyć stosowne oświadczenie w sądzie lub innym właściwym organie. Istnieją określone procedury i terminy, których należy przestrzegać. Po odrzuceniu spadku, spadkobierca przestaje być związany wszelkimi prawami i obowiązkami wynikającymi z dziedziczenia, w tym również odpowiedzialnością za długi spadkowe.
Warto zauważyć, że wszelkie kwestie związane z otrzymaniem spadku mogą mieć różne konsekwencje prawne i finansowe, dlatego zaleca się skonsultowanie się z prawnikiem, który pomoże zrozumieć wszystkie aspekty tej decyzji i wybrać najlepsze rozwiązanie.
Potrzebujesz więcej informacji lub porad? Biuro nieruchomości ap7.pl.